सेनाका हस्त बहादुर सैनिक देखी बरिष्ठ संगितिज्ञ सम्म

संजय सिंजाली मगर

काठमाण्डौं, भदौं ३१ । बृटिस सेनाका अवकास प्राप्त तथा नेपाल प्रहरीका अवकास प्राप्त प्रहरी उपरिक्षक एसपी क्या. हस्त बहादुर थापा (पल्लीमगर) द्धारा लिखित सांङ्गीतीक पुस्तकहरुको समननीय उपराष्ट्रपति नन्द बहादुर पुनमगरले एक कार्यक्रम बिच लोकार्पण गर्नु भयो ।

भदौं २६ गतेका दिन उपराष्ट्रपति कार्यालयको सभाहल, बहादुर भवनमा उपराष्ट्रपति पुनमगरले एक कार्यक्रम बिच लोकार्पण गर्नु भएको हो । बृटिस आर्मीका अवकास प्राप्त ८६ बर्षीय क्या. पल्लीमगरका कृतिहरुस प्राथमिक सुर समता मार्ग भाग-१, भाग-२, भाग-३ र आधारभूत स्टाफ नोटेशन तथा नेपाली पर्व, संस्कार र सांस्कृतिक धुनहरु एकै साथ लोकार्पण गरिएको थियो ।

कार्यक्रममा उपराष्ट्रपति नन्द बहादुर पुन मगर प्रमुख अतिथि र बिशेष अतिथिमा संगित नाट्य प्रतिष्ठानका कुलपति सरुभक्त श्रेष्ठ हुनुहुन्थ्यो । अन्य अतिथिहरुमा उपराष्ट्रपतिका कार्यालयका सचिव लाल शंकर घिमीरे, संगीतज्ञ शुभबहादुर सुनाम, संगीतज्ञ प्रध्यापक दिपक जंगम, हुनुहुन्थ्यो । कार्यक्रममा उपस्थित संम्पूर्ण अतिथि ज्यूहरु लाई वहाँकै जेठी बुहारी कवियत्री लक्ष्मी थापा पल्लीमगर राईले स्वगत गर्नु मन्तव्य दिनु भएको थियो । कार्यक्रममा लोकार्पण गरिएको कृतिलाई संगीतज्ञ शुभबहादुर सुनामले शुभकामना मन्तव्य र समिक्षा गर्नु भएको थियो । शुभकामना दिने व्यक्तित्वहरुमा उपराष्ट्रपति पुन मगर, दिपक जंगम, सरु भक्त श्रेष्ठ हुनुहुन्थ्यो ।

प्रमुख अतिथि पुन मगरले नेपालमा संगीतको सुरुवात भएको लगभग २०० बर्ष पुगेको भएता पनि आधुनिक करण गर्दै यस किसिमको पुस्तक प्रकाशन हुनु संगीतको बिकास भएको बताउनु भयो ।  यस कृतिले नयाँ पिढी संगीतकारलाई एउटा गाईडको रुपमा काम गर्ने छ उपराष्ट्रपति पुनले बताउनु भयो । कार्यक्रममा कृतिका लेखक श्री हस्त बहादुर थापामगरलाई सम्माननीय उपराष्ट्रपति नन्दबहादुर पुनमगरले राष्टको तर्फ बाट राष्ट्रीय सम्मान गर्नु भयो । पल्लीमगरका कृतिहरुस प्राथमिक सुर समता मार्ग भाग-१, भाग-२, भाग-३ र आधारभूत स्टाफ नोटेशन तथा नेपाली पर्व, संस्कार र सांस्कृतिक धुनहरु नेपालमै पहिलो पटक प्रकाशीत भएको समिक्षक संगीतज्ञ शुभबहादुर सुनामले बताउनु भयो ।

क्या. हस्त बहादुर थापा पल्लीमगरले बृटिस सेनामा २८ बर्ष र नेपाल प्रहरीमा २७ बर्ष सेवा गर्नु भएको छ । पढ्नुहोस् उनै क्या. तथा प्रहरी उपरिक्षक हस्त बहादुर पल्ली थापा मगरको जिवन कहानी ।

को हुन हस्त बहादुर पल्लीमगर?

नम: हस्त बहादुर थापा पललीमगर
बुवा: नरसिङ पल्ली मगर
आमा: तुलसा हितान पल्लीमगर
धर्मपत्नी: पूर्णीमाया राना पल्लीमगर
जन्ममिति: वि.सं. १९८९
जन्मस्थान: आर्ज्याङ्दी, पक्वादी गा.वि.स नं. ०६, स्याङ्जा

पश्चिम नेपालको स्याङ्जा जिल्ला हालको पक्वादी गा.वि.स. वडा नं. ०६ आर्ज्याङ्दी गाउँमा वि.सं. १९८९ असार २१ गते नरसिङ पल्लीमगर र तुलसा पल्लीमगर कोखबाट जन्मनु भएमा हस्तबहादुर थापा –पल्लीमगर) इस्वी सम्वत १९४९ अक्टुवर भयो । १० तारिकमा ब्रिटिश गोर्खा २ गोर्खा राईफल को लागि भर्ती हुनु भयो र २८ बर्ष भन्दा बढी समय सेवा गरी कप्तान पदमा अवकाश लिनु भयो । उहाँले ब्रिटिश गोर्खा २ गोर्खा राईफल व्याण्डमा रहँदा सम्पूर्ण अवधी ब्रिटीश गोर्खा व्याण्डमा बिताउनु भयो । उहाँले संगितको कखरा त्यही सिक्नुभयो र आफूलाई संगीतमा पारंगत पार्दै क्याप्टेन पद प्राप्त गर्नु भयो यति मात्र नभई उहाँले गर्नु गर्नु भएको योगदानको कदर गर्दै ब्रिटिश सरकाले Member of British Empire (MBE) पदबाट समेत बिभूषित गर्यो । उहाँले संगीतमा The Royal Military School of Music, Knelier Hall, London,  बाट Band Master Course, Royal College of Music London बाट A.R.C.M Diploma  प्राप्त गर्नुभयो । उहाँले ब्रिटिश गोर्खा २ गोर्खा राईफल व्याण्डमा १२ बर्ष Assistance Director Of Music को पदभार पनि सम्हाल्नु भयो । उहाँले ब्रिटिश गोर्खा रेजिमेन्टमा छँदा नै बि.सां २०३० सालमा British Gurkhas Brigade Commander Maj General E.J.S. Burnett  र नेपालको प्रहरी तत्कालीन प्रहरी महानिरिक्षक श्री खड्काजित बरालज्यू बिच भएको सहमति बमोजी नेपाल प्रहरीको बैण्डलाई करीब एक बर्ष तालीम दिएर Beating the Retreat  को सुरुवात गर्नुभयो । उहाँले ब्रिटिश गोर्खा तथा बेलायतमा सँगाल्नु भएको ज्ञान, अनुभव र सीप लिएर नेपाल फर्कनु भयो । उहाँलाई अवकाश पछि घुमफिर गरी त्सैस बसिरहन मन लागेन, नेपालमा पनि संगीतको क्षेत्रमा केही योगदान दिनुपर्छ भन्ने लागेर उहाँ बि.सं. २०३४ साल बैशाख ०३ गते नेपाल प्रहरीमा प्र.नि. पदमा नियुक्ति लिएर काम गर्न थाल्नु भयो । उहाँले नेपाल प्रहरीमा पनि यहि संगीत सिकाएर बि.सं. २०५४ साल चैत्र ०३ गते प्रहरी उपरीक्षक पदबाट अवकास लिनु भयो तर पनि उहाँलाई पुनः नेपाल सरकार र प्रहरी संगठनले सोही द र्जामा प्रशिक्षकको रुपमा बि.सं. २०५७ सालसम्म नियुक्त हुनुभयो र सो संगठनमा बि.सं. २०६४ असार ३२ गते अवकाश लिनुभयो तर फेरी पनि २०५९ साल असार ३१ मा सशस्त्र प्रहरीमा करारमा नियुक्त हुनुभयो र सो संगठनमा बि.सं. २०६४ असार ३२ गते अवकाश लिनुभयो तर फेरी अर्को बर्ष बि.सं. २०६५ चैत्र ४ गते सम्म संस्थापक प्रमुख प्रशिक्षकको रुपमा भूमिका निभाउनु भयो भने त्यसपछि पनि अतिथि प्रशिक्षकको रुपममा त्यो भूमिका निभाई रहनु भएको छ । उहाँले नेपाल प्रहरीमा २२ बर्ष संगीत निर्देशक Driector of Music  र शसस्त्र प्रहरी व्याण्डमा संस्थापक संगीत निर्देशक पदमा ५ बर्ष बिताउनु भयो । उहाँले नेपाल सरकारबाट गोर्खा दक्षिण बाहु चौथो, नेपाल भुषण लगायत थुप्रै पदक तथा सम्मानहरु पाइसक्नु भएको छ । जिवनको अधिकांश समय संगीत प्रशिक्षक गरेर बिताउनु भएका लेखले सरल संगीत ज्ञानमाला, परम्परागत बिगुल धुनहरु नामक पुस्तकहरु प्रकाशित गरिसक्नु भएको छ । त्यसै गरी मास्टर मित्रसेन स्मृति प्रतिष्ठानको उपाध्यक्ष पदमा लामो समय काम गर्नुका साथै नेपाल मगर संघ, काठमाण्डौं जिल्ला समितिको सल्लाहाकारका साथै थुप्रै संघ संस्थाहरुमा आबद्ध भएर काम गरिसक्नु भएको छ । यसरी लामो समय संगीत बिधामा बिताउनु भएका लेखक हाल काठमाण्डौं महानगरपालीकाको महाराजगञ्जमा बस्दै आउनु भएको छ । उहाँका धर्मपत्नी पूर्णीमाया पल्लीमगर, चार छोरी, दुई छोरा, दुई बुहारी र दश जना नातिनातिनीहरु हुनुहुन्छ ।

उहाँले तयार पार्नुभएको पुस्तकहरु आधारभूत स्टाफ नोटेशन तथा नेपाली पर्व संस्कार र सांस्कृतिक धुनहरु, प्राथमिक सुर समता भाग-१, भाग-२ र भाग-३ उहाँको लामो अनुभव तथा सिकाईबाट उब्जीएको कृती हो । बिषेश गरेर डायोटोनिक स्टाफ नोटेशनमा संगीत अभ्यास गर्न चाहनेहरुलाई यसले ठूलो मद्धत गर्नेछ साथै नेपाली मौलिक सांस्कृतिक एवं संस्कारगत धुनहरुलाई पनि लिपिबद्ध गरेको कारण संस्कारिक कार्यहरुको लागि समेत उपयोगी हुनेछ । यी पुस्तकहरु संगीत क्षेत्रमा लागेका जो कोहीलाई पनि उपयोगी हुनेछ साथै आउँदा दिनहरुमा लेखकले अझ यस्तै अमुल्य थुप्रै कृतिहरु प्रकाशन गरी नेपाली समाजको सेवा गर्नुहुनेछ भन्ने आशा गर्न सकिन्छ ।